Ông hoàng của đế chế FIAT

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Nếu 99% người Italy biết đến giáo hoàng Tòa thánh Vatican, thì có tới 100% biết đến Giovanni Agnelli, ông chủ tập đoàn kinh tế FIAT khổng lồ. Nói tới Italy là phải nói tới tập đoàn FIAT cũng như nói về FIAT là phải nghĩ ngay đến tên tuổi gia đình Agnelli.

Giovanni Agnelli được người dân Italy ngưỡng mộ và yêu thích với vai trò là một doanh nhân vĩ đại, một doanh nghiệp tài năng nhất của thế kỷ 20. Giới truyền thông và các nhà phân tích đã có những liên hệ rất đúng rằng: hình ảnh của thiên tài kinh doanh, tỷ phú Bill Gates với tập đoàn Microsoft từ những năm 90 chính là hình ảnh của Giovanni Agnelli và tập đoàn FIAT trong gần 2 thập kỷ 60 và 70 của thế kỷ 20.

FIAT phát triển liên tục và mạnh mẽ ngay từ khi thành lập. Nhưng từ đầu những năm 60 trở đi, FIAT mới thực sự trở thành tập đoàn quốc tế với vai trò và ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế quốc dân của cả nước Italy. FIAT nói chung và Giovanni Agnelli nói riêng được chính quyền, nhà nước Italy rất tôn kính. Thành công của kinh tế Italy phụ thuộc không ít vào kết quả kinh doanh của tập đoàn này. Mỗi khi FIAT có khó khăn, có nguy cơ khủng hoảng thì không chỉ báo chí, công luận mà cả chính trường Italy cũng phải “sốt” theo. Điều đó cũng dễ hiểu khi mà hơn 220.000 việc làm trong nước là do FIAT tạo ra. Thậm chí, có nhiều học giả và nhà kinh tế đã nói rằng muốn biết rõ về lịch sử và kinh tế Italy cận đại phải biết về FIAT và dòng họ Agnelli đang là chủ sở hữu chính của tập đoàn.

FIAT là tên viết tắt của tập đoàn Fabbrica Italiana di Automobili Torino do ông nội của Giovanni Agnelli thành lập từ năm 1899. Dưới thời Giovanni Agnelli, FIAT đã trở thành một đế chế kinh tế vĩ đại, là đầu tàu kinh tế số 1 của cả nước Italy. Tập đoàn FIAT, sau hơn nửa thế kỷ, không chỉ còn là tập đoàn sản xuất ô tô thuần túy mà trở thành một tổ hợp kinh tế khổng lồ của châu Âu và thế giới, bao gồm rất nhiều các tập đoàn kinh doanh khác nhau.

Nếu kể cả các công ty liên doanh trong và ngoài nước, các công ty mà FIAT có tham gia hùn góp vốn đáng kể thì con số thành viên của tổ hợp kinh tế này lên đến hơn 500 tập đoàn và công ty. Và ông chủ của tổ hợp kinh tế này trong hơn nửa thế kỷ cuối của thế kỷ 20 là Giovanni Agnelli.

Bên cạnh tập đoàn sản xuất ô tô FIAT, tổ hợp kinh tế của gia đình Agnelli mà Giovanni là người đại diện còn sở hữu hàng loạt tập đoàn kinh tế, công ty kinh doanh quan trọng trong rất nhiều lĩnh vực: bảo hiểm, tài chính, năng lượng, hàng không, du lịch, xuất bản, truyền thông.

Không chỉ góp mặt trên thị trường ô tô với hàng loạt thương hiệu xe hơi bình dân và trung lưu như Fiat, Lancia, Alffa Romeo, Maerati hay Innocenti, Giovanni Agnelli còn nổi danh với dòng xe đua Ferrari không có đối thủ cạnh tranh. Tập đoàn bảo hiểm Toro Assicurazioni của Giovanni Agnelli chiếm thị phần thứ tư tại Italy. Hai tờ báo ngày có số lượng xuất bản vào loại lớn nhất Italy là La Stampa và Corriere della Sella thuộc quyền sở hữu hoàn toàn của Agnelli.

Thông qua nhiều tập đoàn con như Business Solition, tập đoàn IFI, hay các tập đoàn liên doanh như Holding Exor, IFIL, FIAT còn kinh doanh trong nhiều ngành dịch vụ. Nhiều công ty quan trọng khác của Italy đều có sự góp vốn đáng kể của FIAT như tập đoàn thương mại bán lẻ Rinascente, công ty du lịch Alpitour hay công ty sản xuất giấy Arjo Wiggins.

Sự ảnh hưởng của FIAT đến kinh tế Italy nói riêng và kinh tế châu Âu nói chung càng lớn hơn khi tổ hợp kinh tế này còn tham gia vào lĩnh vực hàng không và cả thị trường cung cấp năng lượng. FIAT là cổ đông chính của công ty điện lực Edison, góp vốn đáng kể vào công ty năng lượng EDF của Pháp. Câu lạc bộ bóng đá Juventus Turin lừng danh trên sân cỏ thế giới với trị giá hàng trăm triệu USD cũng là tài sản riêng của nhà Agnelli.

Giovanni Agnelli, còn được gọi là Gianni, sinh ngày 12/3/1921 tại thành phố Turin nổi tiếng. Bố mẹ mất sớm nên Giovanni sống với ông nội có cùng tên là người đã thành lập ra công ty FIAT. FIAT lúc đó chưa phải là một tập đoàn lớn nhưng Agnelli đã là một dòng họ quý tộc với nhiều thiên tài, đặc biệt trong lĩnh vực kinh doanh. Nhiều sách báo đã từng gọi Agnelli là dòng họ Kennedy của châu Âu. Giovanni ông, Giovanni cháu, Umberto Agnelli, em trai của Giovanni hay Gionnanio, cháu của Giovanni đều là những tên tuổi lớn, những ông trùm kinh doanh.

Dòng họ Agnelli có truyền thống đào tạo con cháu theo một quy trình đặc biệt để chọn người kế tục sự nghiệp kinh doanh. Giovanni được nuôi dưỡng và giáo dục trong môi trường đó. Ông sớm bộc lộ tài năng và được ông nội chọn là người thừa kế tập đoàn FIAT. Trong thế chiến thứ hai, Giovanni Agnelli phải đi lính và sau đó nổi tiếng về hành động phản chiến, bỏ hàng ngũ để tham gia đội quân các nước đồng minh chống phát xít. Từ năm 1945, ông học luật và đỗ tiến sĩ luật tại trường Đại học tổng hợp Turin.Về sau này, ông có biệt danh là “luật sư”, tuy rằng chưa bao giờ, chưa một ngày nào làm việc với tư cách một luật sư.

Ngay từ khi còn là sinh viên, năm 1946, Giovanni Agnelli đã bắt đầu tham gia công việc kinh doanh tại FIAT với vai trò Phó chủ tịch Hội đồng quản trị. Lúc đó, ông còn quá trẻ, lại chưa có kinh nghiệm nhưng tình thế là bắt buộc bởi ông nội chết. Là chủ sở hữu và đã có một Chủ tịch tài năng là Vittorio Valletta, nhưng Giovanni Agnelli vẫn muốn điều hành kinh doanh trực tiếp. Ông chịu khó học hỏi, năng động trong các hoạt động giao dịch.

Từ năm 1963, ông mới thật sự nắm mọi quyền điều hành FIAT với cương vị Tổng giám đốc. Năm 1966, ông làm Chủ tịch tập đoàn cho đến năm 1996 mới nhường lại cho người em trai là Umberto. Tuy vậy, ông vẫn là người định đoạt tất cả cho tới những năm tháng cuối đời.

Doanh nhân Giovanni Agnelli trở thành thần tượng của mọi đối tượng. Rất nhiều người nói rằng Giovanni Agnelli là một trong rất ít doanh nhân miền Bắc Italy lại sử dụng những người từ miền Nam và đối xử rất bình đẳng với họ. Một công nhân nghèo vùng ngoại ô Napoli đã nói về ông chủ phương Bắc của mình: “Cả đời tôi biết ơn Giovanni Agnelli. Nhờ có ông mà cả nhà tôi có việc làm tại tổ hợp FIAT với những thu nhập rất chắc chắn. Tôi có nhà và có ô tô là nhờ công của Giovanni”.

Thành công trong kinh doanh, những cuộc đấu trí căng thẳng trên thương trường không làm mất đi những đặc trưng của người đàn ông rất Italy này. Giovanni Agnelli lúc nào cũng giữ được vẻ sang trọng, hào hoa và đầy ma lực hấp dẫn của một “tay chơi” nhà giàu. Giovanni Agnelli đã khéo léo sử dụng cả sự nổi danh, ngưỡng mộ đối với cá nhân mình để phục vụ cho kinh doanh. Giovanni Agnelli từng nói “Ông chủ của hãng xe phải biết lái ô tô, phải biết đua ô tô”. Người dân Italy rất thích phong cách đó, đặc biệt là giới trẻ. Giovanni Agnelli tỏ ra là một tay chơi ô tô có một không hai trên thế giới.

Chính nhờ đó, thương hiệu Ferrari ra đời. Trái hẳn với các loại xe FIAT khác, Ferrari là loại xe hơi thể thao, xe đua sang trọng nhất từ trước tới nay. Để khẳng định thương hiệu xe đua số 1 của mình, Giovanni Agnelli đã không tiếc tiền đầu tư cho đội xe đua Ferrari. Các tay đua xe cự phách nhất thế giới như Michael Schumacher đều đầu quân cho Ferrari. Nhiều năm liên tục, Ferrari luôn dẫn đầu giải đua xe Công thức 1 danh giá và quan trọng nhất thế giới.

Thành công của Giovanni Agnelli với xe ôtô FIAT thời kỳ này một phần do ông đã chiêu mộ được một vị Tổng giám đốc tài năng là Vittorio Ghidella. Cho đến năm 1990, xe FIAT vẫn chiếm một tỷ lệ lợi nhuận quan trọng trong cơ cấu thu nhập của tổ hợp kinh tế nhà Agnelli.

FIAT là tổ hợp kinh tế khổng lồ của dòng họ Agnelli. Giovanni Agnelli vẫn tìm cách quản trị và điều hành như một gia đình, muốn tự quyết định tất cả. Chính vì vậy không ít quyết định nặng về cảm tính. Sự thăng trầm và cả những giai đoạn khó khăn của FIAT sau này cũng phần nào có lý do từ đó. Việc mở rộng đầu tư sản xuất xe Seicento ở Ba Lan bị thất bại hay việc ra đi của Tổng giám đốc Ghidella là những ví dụ về những quyết định sai lầm của Giovanni Agnelli trong giai đoạn cuối cùng. Còn trong giai đoạn sung sức nhất trước kia, Giovanni Agnelli đã có những quyết định đầu tư táo bạo và đầy mưu lược. Hàng loạt ngành công nghiệp chế tạo máy và thương mại dịch vụ đã được Giovanni Agnelli đổ tiền vào.

Là tỷ phú nhưng chỉ bằng tiền của riêng mình, Giovanni Agnelli chẳng bao giờ có thể ào ạt đầu tư nhiều như vậy. Uy tín của ông, tiềm lực kinh tế hùng mạnh và những mối quan hệ giao dịch rất rộng với chính khách và giới ngân hàng tài chính đã giúp Giovanni Agnelli có được nguồn tài chính để đầu tư. Giovanni Agnelli đầu tư rất nhiều nhưng lại phân tán ra tất cả mọi ngành kinh tế. Vì vậy, ảnh hưởng của ông rất lớn và sự phân bổ đầu tư này cũng giúp tổ hợp của ông không bị ảnh hưởng quá nghiêm trọng khi một hai ngành gặp khó khăn. Ngay cả việc sản xuất dòng xe Ferrari cũng được tách thành tập đoàn riêng độc lập với các xe FIAT khác.

Do vậy, khi số lượng xe FIAT sụt giảm nghiêm trọng thì Ferrari vẫn vững chắc ở ngôi vị số 1 của xe đua thể thao. Công ty Ferrari niêm yết trên thị trường chứng khoán đã đem về cho ông chủ nhiều tỷ lia quý giá đúng lúc tập đoàn đang khó khăn. Giovanni Agnelli bỏ không ít tiền của cho lĩnh vực thể thao. Nhiều môn thể thao như bóng đá, đua xe hơi, đua thuyền buồm đã nhận được sự tài trợ đáng kể của ông.

Giovanni Agnelli mất ngày 24/1/2003 và để lại rất nhiều tài sản và bất động sản có giá trị ở nhiều nơi trên thế giới.

(Theo Vneconomy)