Trò chơi lợi nhuận: Ai thắng cuộc?

E-mail | Bản in | Lưu xem sau

Tất cả mọi người tham gia chơi chứng khoán đều có lý do để quan tâm tới các số liệu hàng quý. Nhưng báo cáo lợi nhuận hàng quý lại thường không phản ánh đúng tình hình tài chính của một công ty, làm ảnh hưởng đến quyết định của nhà phân tích, điều hành và nhà đầu tư.

Từ ý tưởng ...

Điều gì đã làm cho giá chứng khoán của Hệ thống Cisco sụt giảm 13% chỉ qua một đêm?

Đó chính là do sự chênh lệch vô cùng nhỏ (1cent) giữa lợi nhuận dự kiến và lợi nhuận quý trong thực tế.

Và....xin chào mừng bạn đến với trò chơi lợi nhuận.

Báo cáo lợi nhuận hàng quý thường không phản ánh đúng tình hình tài chính của một công ty. Thế nhưng con số này có ảnh hưởng xấu, thậm chí làm méo mó quyết định của các nhà điều hành, nhà đầu tư và các kiểm toán viên.

Báo cáo lợi nhuận quý sai lệch có thể làm méo mó quyết định của nhà điều hành - Ảnh: www.sci-con.org

Lấy ví dụ : Đơn vị đầu tư mạo hiểm của SmithKline Beecham đã bỏ lỡ hàng triệu USD lợi nhuận khi từ chối bán cổ phần công nghệ sinh học đang thịnh hành. Tại sao công ty này làm như vậy?

Nguyên nhân là do hợp đồng này sẽ làm cho lợi nhuận quý vượt dự đoán của các nhà phân tích và quá đề cao khả năng của công ty trong việc đáp ứng kỳ vọng của mọi người trong năm tới.

Khi những người chơi nhận ra lợi nhuận hàng quý chỉ là tập hợp của những con số hư cấu được tổng hợp lại, họ cũng đồng thời mất niềm tin vào giá chứng khoán chịu sự chi phối của những con số này. Nếu mối quan hệ giữa giá chứng khoán và giá trị thực tế của công ty bị mất đi, trò chơi lợi nhuận sẽ huỷ hoại cả công ty lẫn các cổ đông.

Vì vậy khi đã hiểu rõ động cơ của những người chơi và những mối hiểm họa tiềm ẩn của nó – thường thì bạn sẽ từ chối tham gia vào trò chơi lợi nhuận đó.

...Tới thực tế

Tại sao lại là lợi nhuận quý?

Tất cả mọi người tham gia chơi chứng khoán đều có lý do để quan tâm tới các số liệu hàng quý.

+ Nhà phân tích: Mức trả cổ tức và danh tiếng của một công ty liên quan đến khả năng cung cấp thông tin liên tục và khả năng điều chỉnh những đánh giá lợi nhuận quý của công ty đó.

+ Nhà điều hành doanh nghiệp: Họ cảm thấy không có sự lựa chọn. Thị trường ảm đạm của phố Wall đã làm cho công ty và bản thân họ tiêu phí quá nhiều tiền. Phần thưởng của họ gắn liền với giá chứng khoán và các mục tiêu cổ tức.

+ Nhà đầu tư: Các phương tiện thông tin đại chúng đã phóng đại tầm quan trọng của lợi nhuận hàng quý và tạo ra tình trạng sôi động ảo của thị trường buộc các nhà đầu tư phải ra quyết định vội vàng dựa trên những thông tin sai lệch.

+ Các công ty kiểm toán: Giúp khách hàng điều chỉnh số liệu kiểm toán theo quý và các công việc tư vấn khác.

Các hành vi gian lận

Sự tập trung vào lợi nhuận hàng quý đã làm phát sinh những hoạt động gian dối có thể huỷ hoại các công ty. Rất nhiều những hoạt động này dính đến việc “vay” doanh số và lợi nhuận của quý tiếp sau để bù đắp vào sự thiếu hụt của quý này.

Ép hàng [1]

Ví dụ: Để phóng đại doanh thu, công ty sản xuất thiết bị gia dụng Sunbeam đã bán mặt hàng vỉ nướng chả ngoài trời (backyard grill)[2] trị giá hàng triệu đôla cho Sears and Wal-Mart vào giữa mùa đông và cho phép thanh toán chậm đến mùa xuân năm sau.

Đến mùa hè, các nhà bán lẻ đã có đủ số lượng vỉ nướng cần thiết, vì thế mà Sunbeam không có được doanh thu mới để bù đắp cho số doanh thu đã vay mượn từ việc bán trước. Vì thế Sunbeam phải làm lại báo cáo doanh thu và lợi nhuận của một vài quý. Tổng Giám đốc điều hành của công ty đã bị sa thải; các khách hàng và nhà đầu tư của công ty cảm thấy như bị lừa đảo.

Kết cục: Sunbeam đã nộp đơn xin phá sản vào tháng 2/2001.

Nhận diện doanh thu chưa đến hạn

Trong giai đoạn 1998-1999, công ty phát triển phần mềm web MircoStrategy đã phóng đại doanh thu bằng cách báo cáo tiền lãi thu được từ việc nâng cấp phần mềm trong tương lai. Những con số ấn tượng đó đã khiến cho công ty trở thành tâm điểm trên Phố Wall; giá cổ phiếu của công ty đã tăng nhanh chóng lên 333 USD/cổ phiếu. 

Nhưng khi báo chí và SEC phát hiện và phanh phui ra sự thật, từ mức lợi nhuận ảo 12.6 triệu USD, MicroStrategy buộc phải thừa nhận mức lỗ 34 triệu USD. Giá cổ phiếu của công ty rớt xuống còn 4 USD/cổ phiếu.

Hi vọng sửa chữa lỗi lầm

Các nhà điều hành nên có những biện pháp kiên quyết nhằm chặn đứng sự lạm dụng trò chơi lợi nhuận.
Đó là: đưa ra những phương pháp giá trị có thể lượng hoá lợi nhuận hàng quý như: tổ chức đào tạo, đầu tư, bán bản quyền sáng tạo, sản xuất các sản phẩm mới và cấm các nhà quản lý đưa ra “những quyết định kinh doanh liều lĩnh bất chấp hậu quả vì mục tiêu lợi nhuận.”

(Theo Harris Collingwood // Tuanvietnam)